Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego to budowanie świadomości wśród ludzi, że mogą mieć wpływ na rzeczywistość. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce to korzystanie z narzędzi obywatelskich.
Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza
Społeczeństwo obywatelskie opiera się na możliwości decydowania. Inicjatywa uchwałodawcza to narzędzie, które pozwoli wnieść uchwałę pod obrady rady miasta, powiatu lub sejmiku województwa. Kwestię inicjatywy uchwałodawczej określa statut miasta, powiatu lub województwa. To w nich musisz szukać informacji, ilu mieszkańców potrzeba, aby zgłosić uchwałę pod obrady.
Co ciekawe, nie wszystkie samorządy dają mieszkańcom taką możliwość. Niektóre z kolei stosują zaporową liczbę podpisów. Przykładowo, w Wodzisławiu Śląskim liczącym niecałe 49 tys. mieszkańców, do wniesienia uchwały pod obrady rady miasta potrzeba 1000 podpisów mieszkańców, a w Toruniu liczącym 199 tys. mieszkańców – 150 podpisów.
W 2019 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy, które ujednoliciły te kwestie w całej Polsce. Na ich podstawie, grupa mieszkańców gminy, powiatu i województwa, posiadających czynne prawa wyborcze do organu stanowiącego, może wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą.
Liczba mieszkańców, którzy mogą złożyć uchwałę obywatelską
- Uchwała do rady miasta/gminy:
– do 5 000 mieszkańców – co najmniej 100 osób;
– do 20 000 mieszkańców – co najmniej 200 osób;
– powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób. - Uchwała do rady powiatu:
– w powiecie do 100 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób;
– w powiecie powyżej 100 000 mieszkańców – co najmniej 500 osób. - Uchwała do sejmiku województwa:
– grupa mieszkańców województwa musi liczyć co najmniej 1000 osób.
Projekt uchwały zgłoszony w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej staje się przedmiotem obrad na najbliższej sesji po złożeniu projektu, jednak nie później niż po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu. Komitet inicjatywy uchwałodawczej ma prawo wskazywać osoby uprawnione do reprezentowania komitetu podczas prac rady gminy.
Szczegółowe zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych, formalne wymogi, jakim muszą odpowiadać składane projekty, określa samorząd w osobnej uchwale. Znajdziesz ją na stronie BIP urzędu.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U.2018.0.994 t.j.), Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U.2018.0.913 t.j.), Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U.2018.0.995 t.j.)
Obywatelska inicjatywa ustawodawcza
Osobną kategorię stanowi obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Działa na podobnej zasadzie jak powyżej opisana inicjatywa uchwałodawcza, z tym, że dotyczy Sejmu. Grupa 100 tysięcy osób może wnieść pod obrady polskiego parlamentu ustawę. Aby rozpocząć zbiórkę podpisów pod ustawą obywatelską, należy powołać komitet inicjatywy ustawodawczej składający się z co najmniej 15 osób.
W praktyce, losy obywatelskich ustaw są najczęściej zamiatane pod stół. Historia pokazuje, że o wiele łatwiej wymóc zmiany na władzach samorządowych, niż ogólnopolskich.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (Dz.U. z 1999 r. Nr 62, poz. 688, z późn. zm.)
